Titov bunker bio je najčuvanija tajna Jugoslavije – 26 godina građen pod zemljom, sakriven ispod obične kuće

Duboko u stenama kod Konjica, ispod kuće koja ne odaje nikakvu tajnu, nalazi se jedan od najambicioznijih i najskupljih vojnih objekata bivše Jugoslavije. Titov bunker, poznat pod šifrom ARK D-0, građen je gotovo tri decenije kao poslednja linija odbrane u slučaju nuklearnog rata i sve to u potpunoj tajnosti.

Podzemni kompleks zamišljen je kao sigurno utočište za Josipa Broza Tita i oko 350 ljudi iz njegovog najužeg političkog i vojnog kruga. Njegovo postojanje bilo je državna tajna sve do početka devedesetih godina.

Kako izgleda Titovo nuklearno sklonište

Bunker je ukopan oko 280 metara u unutrašnjost planine, a prostire se na približno 6.500 kvadratnih metara. Ulaz je sakriven iza objekta koji izgleda kao obična kuća, dok se u unutrašnjost ulazi kroz troja masivna čelična vrata, projektovana da izdrže snažan nuklearni udar.

Unutra se nalazi više od 100 prostorija, raspoređenih u 12 funkcionalnih blokova. Kompleks uključuje:

• stambene jedinice,
• konferencijske i komandne sale,
• komunikacione centre,
• operativne i planske prostorije,
• pa čak i privatni bioskop.

Objekat je bio projektovan da omogući potpuno autonomni život do šest meseci, zahvaljujući sofisticiranim sistemima ventilacije, regulacije temperature i filtracije vazduha.

Tehnologija ispred svog vremena

Titov bunker imao je kompletnu infrastrukturu neophodnu za dugotrajan boravak u izolaciji. U sklopu objekta nalazili su se:

• rezervoari sa oko 50 tona nafte,
• bazeni sa više od 170 kubnih metara vode,
• sopstveni izvor tehničke i pijaće vode iz planine,
• protivpožarni sistemi,
• pet operativnih telefonskih centara,
• rezervni izlaz koji nije bio ucrtan ni na jednoj zvaničnoj mapi.

Komunikacione prostorije bile su posebno zaštićene, a raspored prostorija osmišljen kao lavirint, što je dodatno povećavalo bezbednost objekta.

Zašto je izabran Konjic

Lokacija nije izabrana slučajno. Konjic se nalazio u geografskom centru nekadašnje Jugoslavije, što je omogućavalo relativno brz pristup iz različitih delova zemlje. Blizina reke Neretve, čija je voda i danas pitka, obezbeđivala je stabilan izvor snabdevanja.

Planinski masiv koji okružuje objekat imao je važnu ulogu u apsorpciji potencijalnog udara, dok se u neposrednoj blizini nalazila i vojna industrija, uključujući fabriku municije.

Od stroge tajne do muzeja

Gradnja bunkera započela je početkom pedesetih godina, a završena tek krajem sedamdesetih. Procene govore da je u projekat uloženo oko 4,6 milijardi dolara tadašnje vrednosti, što bi danas iznosilo gotovo 10 milijardi dolara.

Objekat je zvanično deklasifikovan 2011. godine i otvoren za javnost, čime je postao jedna od najzanimljivijih turističkih i istorijskih atrakcija u regionu. Danas funkcioniše kao muzej i izložbeni prostor, često korišćen u okviru međunarodnih umetničkih i istorijskih projekata.

Kako danas izgleda poseta Titovom bunkeru

Bunker se može obići isključivo kroz organizovane ture, koje traju oko dva sata. Posetioci imaju priliku da vide originalne prostorije, autentični nameštaj i tehničku opremu, gotovo netaknutu od vremena kada je objekat stavljen u pripravnost.

Za ljubitelje istorije Hladnog rata, vojne arhitekture i tajnih projekata bivše Jugoslavije, Titov bunker u Konjicu predstavlja jedinstveno svedočanstvo epohe u kojoj je svet bio na ivici nuklearne katastrofe.