Eparhija šabačka oglasila se saopštenjem povodom sudbine koviljačkog pravoslavnog hrama na ulazu u banjski park, započetog ratne 1943, koji nikada nije završen. Kako navode Eparhija ”ima obavezu i dužnost da upozna verni narod Banje Koviljače i širu javnost sa predlogom urbanista Grada Loznice da se, po novom Nacrtu plana generalne regulacije za naseljeno mesto Banja Koviljača, na temeljima i kripti stare koviljačke crkve, koju su srušili komunisti 1948. godine, podigne objekat sa ‘ugostiteljskom namenom, npr. kafe’ to jest kafana”.
Gradnja stare crkve u Koviljači, za koju je projekat uradio arhitekta Vasilije Androsov, započeta je 1939. a temelji osvećeni 1943, srušena je, podseća se u saopštenju, pet godina kasnije po naredbi tadašnjeg ministra zdravlja Dragomira Karajovića. Ova bogomolja, predviđena da krasi centar Koviljače, bila je zadužbina komandanta srpske vojske iz srpsko-turskog rata 1876/77, generala Ranka Alimpića i njegove supruge Mileve, i trebalo je da bude spomen-hram sa kriptom posvećen Prenosu moštiju svetog velikomučenika Georgija, a u sećanje na herojske žrtve vojnika Drinske divizije koji su živote dali na Gučevu, Drini i drugim bojištima za oslobođenje Srbije.
Pošto su komunisti srušili crkvu, zatrpali su zemljom njene temelje da bi krajem šezdesetih godina 20. veka na tom mestu izgradili mlečni restoran ”Švajcarija” koji je radio do 2010. i otišao u stečaj. Posle zatvaranja restorana 2020. je prodat tada već ruinirani objekat. U saopštenju se naglašava da su predstavnici Eparhije šabačke, uoči prodaje održali sastanak sa tadašnjim gradonačelnikom Loznice Vidojem Petrovićem, sa molbom da se objekat ne proda, već da se Crkvi i narodu vrate temelji hrama i tako ispravi velika nepravda prema ratnicima i precima koji su gradili svetinju. Nažalost, bivši restoran na temeljima koviljačke crkve je prodat, podsećaju iz Eparhije. Ističe i da na licitaciji za prodaju restorana, nije uzeta u obzir činjenica da je Eparhija šabačka još 2008. podnela zahtev za vraćanje parcele na kojoj su temelji starog hrama.
Eparhija šabačka o crkvi u Banji Koviljači srušenoj 1948. Foto: Eparhija šabačka
– Skandalozan je i elaborat Zavoda za zaštitu spomenika kulture Valjevo Plan zaštite i revitalizacije graditeljskog nasleđa za potrebe izrade plana generalne regulacije za naseljeno mesto Banja Koviljača iz 2021. kao i Studija zaštite nepokretnog kulturnog nasleđa na teritoriji naseljenog mesta Banja Koviljača Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, po kojima se potpuno ignoriše činjenica postojanja temelja stare koviljačke crkve sa kriptom, dok se konstatuje samo postojanje objekta, mlečnog restorana kao objekta bez značaja u okviru Nepokretnog dobra – prostorno kulturno-istorijske celine. Shodno zakonskim pravima, Eparhija šabačka je uložila primedbe na Nacrt plana generalne regulacije za naseljeno mesto Banja Koviljača, sa pratećom dokumentacijom, fotografijama i projektom Vasilija Androsova – navodi se i dodaje:
– Na javnoj raspravi i javnoj prezentaciji Nacrta plana generalne regulacije u skupštinskoj sali Loznice, predstavnici Eparhije šabačke su naglasili da se po novim uslovima koje je izdao Zavod za zaštitu spomenika kulture Valjevo, temelji koviljačke crkve sa kriptom definišu kao arheološki lokalitet sa trajnom zaštitom, na kome se ne mogu graditi ugostiteljski objekti jer bi to bilo u suprotnosti sa Zakonom o kulturnom nasleđu i Zakonom o kulturnim dobrima. Na tom arheološkom lokalitetu jedino se može predvideti rekonstrukcija crkve, nakon arheoloških istraživanja, a na osnovu arhivskog projekta – objašnjava se u saopštenju.
Iz Eparhije apeluju i veruju da će Komisija za planove Grada Loznice raditi u skladu sa zakonima i da će prostor stare koviljačke crkve u budućem Planu generalne regulacije da opredeli kao prostor predviđen za verski objekat.
– Za nas pravoslavne hrišćane i Srbe, ali i za sve druge vernike raznih konfesija i veroispovesti, pretežnije je od ljudskih zakona strahopoštovanje prema svetinji – zaključuju u saopštenju uz navode da se mnogi meštani javljaju i nude se da pomognu u obnavljanju stare crkve.
Inače, bilo je planirano da u urađenoj kripti budu sahranjeni pali vojnici Drinske divizije u Velikom ratu, ali je nova vlast 1948. naredila rušenje skoro urađene crkve pošto, kako je obrazloženo, nije na odgovarajućem mestu, i to o trošku Crkve.
Kurir.rs
