Ako tražite inspiraciju za novo putovanje, poseta Sremskim Karlovcima mogla bi biti pravi izbor. Ovaj čarobni gradić, poznat po svojoj bogatoj istoriji i kulturi, povezan je sa Sremskom Mitrovicom na način koji oživljava priče o ljudima i njihovim vizijama. Kroz ovu priču, upoznaćete kako su ova dva grada isprepletena sudbinom porodice Anđelić, koja je ostavila dubok trag u istoriji srpskog školstva.
Sremski Karlovci, dom prve srpske gimnazije, i Sremska Mitrovica, mesto službovanja sveštenika Stefana Anđelića, svedoci su ne samo geografskih veza, već i jedne porodice koja je dala nemerljiv doprinos srpskoj kulturi i obrazovanju. Upravo je Stefan Anđelić, ktitor današnje zgrade Karlovačke gimnazije, sproveo u delo viziju svog brata Germana, patrijarha karlovačkog, i time postao most između ova dva grada.
Krenite na put, kroz prošlost i sadašnjost, i otkrijte kako su Sremska Mitrovica i Sremski Karlovci isprepletani pričom o duhovnosti, obrazovanju i nesebičnosti.
Stefan Anđelić je, ispunjavajući amanet svog brata Germana, ktitorisao izgradnju reprezentativne zgrade Karlovačke gimnazije, koja je postala simbol obrazovanja i duhovnosti srpskog naroda. Iako su braća rođena u Sremskim Karlovcima, Stefan je veći deo svog života proveo u Sremskoj Mitrovici, gde je bio prvi mitrovački paroh i protojerej-stavrofor. Time je svojim delovanjem trajno spojio ova dva grada.
Dodatno, kulturni i obrazovni uticaj Karlovačke gimnazije, prve srpske gimnazije osnovane 1791. godine, širio se širom Srema, uključujući i Sremsku Mitrovicu, kao jedan od značajnih centara srpske duhovnosti i kulture. Porodično nasleđe, zajednički rad i nesebično ulaganje braće Anđelić u obrazovanje stvorili su most između ovih gradova, koji traje do danas.
Prva srpska gimnazija osnovana je 1791. godine. Prvih sto godina, ova ustanova je radila u staroj zgradi latinske škole, koja je porušena 1890. godine, kada je započeta izgradnja nove zgrade novcem braće Anđelić, tj. patrijarha karlovačkog Germana i sremskomitrovačkog sveštenika Stefana.
U početku je škola bila namenjena samo za mušku decu, a od 1907. godine vrata su otvorena i devojkama.
Stefan Anđelić (Sremski Karlovci, 30. mart 1825 — Sremska Mitrovica, 5. avgust 1892) je bio počasni prota, prvi stavrofor, i paroh sremskomitrovački i jedan od braće Anđelić.
Stefan Anđelić izvršio je amanet svoga brata Germana i za pola miliona kruna sagradio današnju uglednu zgradu gimnazije i bogoslovije u Karlovcima.
Stefan Anđelić je umro 1892 godine, do smrti je obavljao dužnost, sahranjen je u Sremskoj Mitrovici te 1892, njegov brat je bio do 1888. godine, german patrijarh, jako zanimljiva ličnost, navijač cara i Budimpešte, klasičan diplomata koji je mogao da balansira između svojih Srba, koji su bili njegova baza kao sveštenika i cara i porte ali zbog toga ga niko nije voleo i nije bio popularan. Njegov put je bio lep i uzlazan. Braća su se rodilau Karlovcima, obojica su tamo završili osnovne škole i školovali se u bogosloviji u Karlovcima a deca su paroha sremskokarlovačkog Pavleta iz Sabornog hrama. U želji da se German više obrazuje, on je dodao Filozofski fakultet u Budimpešti i Pravni fakultet u Mađarskoj, kada je dobio sve diplome, priložio je i diplomu advokata, imao je i tu licencu. I on i brat su zajedno završili blagosloviju, Stevan se opredelio za sveštenika a ovaj drugi za monaški život i zamonašio se u manastiru Grgeteg, priča Milan Milošević, turizmolog u penziji.
German Anđelić iako nepopularan među sveštenstvom, pomagao je fondovima, davao za penzije, pomagao udovicama, pa nije čudno da je novac koji je ostavio svom bratu Stefanu Anđeliću, namenio za taako plemenit cilj, osnivanje škole.
Porodica Anđelić je imala imanja u Dalju, Borovom selu i Velikom brdu na Dunavu, spahiluk Karlovačke mitropolije koji su oni dobili od cara Franje Josipa, još Arsenije Čarnojević je dobio tu zemlju i na tom spahiluku je imao ljude koji su radili i proizvodi i on je zarađivao. Svake godine je proširivao taj posed, sa svog poseda uzimao novac i vraćao u fondove, za penzije, za sveštenstva i bio je jako popularan zbog toga, nije vozio skupa kola, ništa nije odneo u grob, sve je to dobro radio, jedino zbog čega nije bio popularan jeste način kako je došao na vlast, dekretom cara. On je 1888 godine umro i ostavio mlađem bratu u amanet, koji je živeo još desetak godina posle njega obavezu da izgradi novu zgradu Gimnazije, postojala je stara zgrada koju je izgradio Dimitrije Sabljov, to je bila prva zgrada, ta zgrada je srušena i više ne postoji. Za tu zgradu je izdvojeno 165.200 forinti, novac su dali braća Anđelić.
Današnja zgrada Karlovačke gimnazije datira iz 1890. godine. U to vreme je bila reprezentativna zgrada, izgrađena u srpsko-vizanstijskom stilu, sa bogato ukrašenim glavnim ulazom. Ktitori ove zgrade su bili braća Anđelići (patrijarh karlovački Greman i njegov brat sremskomitrovački sveštenik Stefan), što na ulazu i stoji napisano. U okviru gimnazije danas se nalazi Spomen biblioteka sa 18.198 knjiga, kao svojevrsni spomenik kulture.
Stefan Anđelić je službovao u Sremskoj Mitrovici, bio prvi mitrovački paroh i prvi je imao titulu mitrovačkog protojereja-stavrofora. Svoj život je završio u Sremskoj Mitrovici, gde je i sahranjen 1892. godine.
Kurir.rs
